Professioneel geluid; de kabels en connectoren

Wil je jouw camera, videoswitcher of mengpaneel op de juiste manier aansluiten voor het beste geluid?

Ik neem je mee in de basis van geluid; wat is het, hoe werkt het, welke soorten microfoons zijn er en welke kabels en connectoren kun je het best gebruiken.

Wat is geluid?

Geluid is een trilling die zich voortplant als een golf door een medium zoals lucht, vloeistoffen (zoals water) of vaste stoffen.

Deze trillingen worden door je gehoororganen opgevangen en omgezet in signalen die onze hersenen interpreteren als geluid.

Geluidsgolven hebben verschillende eigenschappen, zoals frequentie en amplitude, die bepalen hoe wij geluid ervaren in toonhoogte en volume.

Geluid wordt dus pas in je hersenen gemaakt.

In tegenstelling tot wat je misschien denkt, is de wereld zelf nogal stil. Pas als je brein de trillingen omzet in een signaal, hoor je iets.

Veel insecten voelen die trillingen van de lucht met haren op het lichaam. Ze horen dus niet zoals wij.

Geluid opnemen

Om geluid hoorbaar te maken in een video of livestream, moet je de trillingen in de lucht omzetten naar een elektrisch signaal.

Je hebt dan het volgende nodig.

Microfoon

Een microfoon zet geluidsgolven om in een elektrisch signaal. Dit signaal kun je vervolgens analoog of digitaal opslaan of transporteren.

Analoge recorders

Deze apparaten gebruiken de inputs (bijvoorbeeld van een microfoon) om geluid analoog op te slaan.

Voorbeelden hiervan zijn cassettebanden en videobanden. Ook platen zijn analoge audiodragers.

Digitale recorders

In digitale recorders wordt het geluid digitaal opgeslagen. Het elektrische signaal wordt omgezet in bits en bytes.

Dit is tegenwoordig de meest gebruikte manier om audio op te slaan.

Multitrack-opname

Hierbij worden meerdere geluidsbronnen gelijktijdig maar op afzonderlijke sporen opgenomen, wat later meer flexibiliteit in de mix biedt.

Dit kan zowel analoog als digitaal. Maar ook hiervoor is digitaal tegenwoordig de standaard.

Soorten microfoons

Condensatormicrofoons

Een condensatormicrofoon werkt volgens het elektrostatische principe.

Een strakgespannen membraan, dicht bij een harde achterplaat, vormt de condensator.

Via een hoge weerstand staat hier spanning op.

Omzetten van geluid in een condensatormicrofoon

Als het membraan trilt als gevolg van geluidsgolven, verandert de spanning. Hiermee wordt het geluid omgezet in een elektrisch signaal.

De voorspanning wordt vaak geleverd door fantoomvoeding.

Er staat dan 48 Volt op de signaaldraden. De stroom zorgt verder voor het voeden van de ingebouwde buffer-versterker.

Hier vind je meer informatie over condensatormicrofoons.

Dynamische microfoons

Dynamische microfoons werken elektromagnetisch. De beweging van het membraan door geluid wordt overgebracht op een spoeltje om een magneet.

Omzetten van geluid in een dynamische microfoon

Door het op en neer bewegen van het spoeltje om de magneet wordt een lage spanning opgewekt.

Zo wordt het geluid omgezet in een elektrisch signaal.

Er is geen voorspanning nodig voor dynamische microfoons.

Hier vind je meer informatie over dynamische microfoons.

Audiokabels en aansluitingen

XLR

XLR is de meest bekende professionele geluidskabel voor gebalanceerde audio. Ze zijn gemakkelijk te herkennen aan de drie-pins aansluitingen.

Er zijn dus drie kernen in deze kabel.

XLR staat voor:

• X-ternal: dit is de Ground-kern in de XLR-kabel. Op de XLR-plug aangeduid met nummer 1,
• Live: dit wordt ook de Hot-kern genoemd. Deze wordt aangeduid met nummer 2,
• Return: dit is de Cold-kern. De aanduiding hiervan is nummer 3.

Hot is dus waar het signaal op staat, Cold levert terug en Ground is aarde.

Ongebalanceerde XLR

XLR kan ook wel eens ongebalanceerd worden gemaakt. Dan zijn Ground (1) en Cold (3) doorverbonden op de stekker gesoldeerd. Die maken dus contact met elkaar.

TRS

Vaak gebruikt voor gebalanceerde audio. Deze kabels hebben een plug met een tip, een ring en een sleeve. Afhankelijk van bron en doel ook bruikbaar voor stereo.

• Tip: de Hot-kern, vergelijkbaar met nummer Twee (2) bij XLR,
• Ring: de Cold-kern, nummer dRie (3) bij XLR,
• Sleeve: Ground, en overeenkomstig met nummer eenS (1) bij een XLR aansluiting.

TS

De TS-aansluiting wordt veel gebruikt voor gitaren en keyboards. Deze kabels zijn ongebalanceerd. De aansluitingen komen overeen met de TRS, alleen ontbreekt de Cold.

• Tip: Hot (2)
• Sleeve: Ground (1)

Als een normale XLR-kabel wordt gebruikt, dan zal Cold (3) in TS-stekkers ook aangesloten zijn op de Sleeve (Ground), net als bij ongebalanceerd gemaakte XLR-kabels.

Storing bij aansluiten

Als je een XLR-kabel aansluit, hoor je dat meestal niet in het output geluid.

Dat komt omdat de aansluiting van Ground in de vrouwelijke stekker eerst verbinding maakt met de Ground van de mannelijke stekker.

Bij TS en TRS gaat Hot (waar het signaal op staat) als eerste in de connector.

Daarbij raakt het ook Ground en Cold. Dit kan een korte brom of ruis geven.

Verschil tussen gebalanceerd en ongebalanceerd

Gebalanceerde kabels

Gebalanceerde kabels, zoals XLR en TRS, hebben een extra draad die helpt interferentie en ruis te verminderen.

Ze zijn ideaal voor lange kabelruns in professionele omgevingen.

Als je een gebalanceerde kabel gebruikt (op een gebalanceerd apparaat) dan wordt op de Cold-kern een faseverschuiving van 180 graden toegepast.

Als er storing is, dan is die op alle drie de kernen aanwezig. Door de fase bij het doelapparaat weer om te draaien, wordt het geluid van de stroring opgeheven.

Het gaat dan alleen om interferentie (dus een storing van buiten de kabel).

Ongebalanceerde kabels

Ongebalanceerde kabels en aansluitingen, zoals RCA (tulp) en TS (gitaarkabels), zijn gevoeliger voor ruis en interferentie.

Ze zijn geschikt voor kortere afstanden en minder veeleisende omstandigheden, bijvoorbeeld de korte afstand tussen gitaar en versterker.

Omgaan met kabels en apparatuur

Kabels oprollen

Bij het oprollen van kabels volg je de natuurlijke slag van de kabel. De kabel is de baas!

Oprollen tegen de natuurlijke slag van de kabel, leidt uiteindelijk tot schade aan de kabel.

Kabels die oorspronkelijk opgerold zijn, rol je op. Kabels die gevouwen zijn, zoals sommige kabels aan stroomadapters, vouw je op. Zo houd je kabels langer goed.

Probeer kabels niet ‘recht’ te krijgen, want dan zet je fysieke spanning op de kabel, wat kan leiden tot kabelbreuk.

Hiermee heb je een introductie in de werking van geluid, microfoons en audiokabels.