Lensvervorming; dit moet je weten
Lensvervorming. Misschien is het je nooit opgevallen, maar in veel foto’s en video’s is dit te zien.
Rechte lijnen lijken dan ineens krom of je gezicht lijkt smaller, dikker of ronder dan het in werkelijkheid is.
Sommigen gebruiken de vervorming door de lens om een uniek perspectief te geven aan een foto of video. Anderen proberen het angstvallig te vermijden.
Lensvervorming is het buigen van rechte lijnen in je beeld, veroorzaakt door de eigenschappen van je lens. Je voorkomt het door een lens te kiezen die past bij je doel, je onderwerp centraal te plaatsen en vervorming zo nodig te corrigeren in software zoals Première Pro of Final Cut Pro.
Inhoudsopgave
Wat is lensvervorming?
Licht doet gekke dingen als het door een lens gaat. Hoe groter de kijkhoek van de lens, hoe meer het licht aan de randen moet buigen om het in beeld te krijgen.
Bij groothoeklenzen gebeurt dit in extreme mate.
Moderne lenzen proberen dit te corrigeren met asferische lenselementen, die het licht preciezer richten.
Het is helaas nooit perfect, dus ook dit soort dure lenzen kunnen last van vervorming hebben.
Groothoeklenzen hebben hier dus het meeste last van. Ze proberen meer van je beeld samen te pakken in je kader en dan krijg je vooral aan de randen dit effect.
Telelenzen kunnen ook vervorming veroorzaken, al gebeurt dat op een andere manier.
Soorten lensvervorming
Er zijn grofweg drie soorten vervorming die je tegenkomt.
Barrel distortion
De eerste is tonvervorming of barrel distortion. Zoals de naam al aangeeft, lijkt het beeld alsof het om een ton heen is gebogen: rechte lijnen buigen naar buiten.
Dit zie je vaak bij groothoeklenzen. Hoewel het in sommige gevallen een leuk effect kan geven, wil je het in andere situaties vermijden.
Een voorbeeld daarvan is architectuurfotografie. Een perfecte reproductie van een gebouw vereist rechte lijnen in je beeld.
Pincushion distortion
Aan de andere kant heb je kussenvormige vervorming of pincushion distortion.
Hierbij gebeurt eigenlijk het tegenovergestelde. De rechte lijnen buigen naar binnen, waardoor het lijkt op een kussen.
Dit komt vaker voor bij telelenzen of wanneer je een zoomlens volledig inzoomt.
Mustache distortion
Tot slot is er nog snorvervorming of mustache distortion.
Dit is een mix van beide: in het midden buigt alles naar buiten, maar aan de randen trekt het naar binnen.
De bovenste lijnen in je beeld lijken op een snor, vandaar de naam.
Invloed van sensorgrootte
Niet alleen de lens zelf, maar ook de camera die je gebruikt, speelt een rol in hoe je vervorming ervaart.
Dat komt door de camerasensor, en daarvan zijn er verschillende. Full-frame sensoren, vaak te vinden in professionele camera’s, geven een natuurgetrouwer beeld van wat de lens doet.
Een camera met een crop-sensor, zoals MFT, zoomt iets in op het beeld dat de lens doorlaat.
Dit betekent dat de randen van je lens, waar de vervorming meestal het sterkst is, minder zichtbaar zijn.
Dat kan dus een voordeel zijn.
Lensvervorming; wat nu?
Laatst werd ik gebeld door iemand die wedstrijden van zijn biljartvereniging wilde streamen. De camera had hij recht boven de biljarttafel gehangen.
Een goede keuze, want alles was perfect in beeld. Het was wel opgevallen dat de randen van de tafel niet meer recht waren, maar naar buiten gebogen.
Zijn vraag: hoe voorkom ik dit?
Kies een andere lens of camerapositie
Er zijn een paar dingen die je kunt doen. Allereerst; een andere lens.
Prime lenzen, lenzen met een vaste brandpuntsafstand, hebben vaak minder vervorming dan zoomlenzen.
Nieuwe lens kopen? 7 factoren die je moet overwegen.
Een lens die minder gevoelig is voor vervorming heeft wel een nadeel.
Op de afstand dat de camera nu geplaatst is, staat misschien niet je hele onderwerp in beeld. Je moet dan meer afstand nemen, en dat kan niet altijd.
Als je onderwerp in het midden van je beeld zit, merk je ook dat de vervorming minder opvalt, omdat het effect meestal sterker wordt aan de randen van je frame.
Softwarematige oplossing
Sommige camera’s kunnen het softwarematig verhelpen. Het beeld wordt er niet altijd beter op, maar de storende kromme lijnen zijn dan wel weg.
Bij livestreams heb je minder opties, maar als je de video later nog kunt bewerken, dan heb je ook de mogelijkheid om de vervorming te verminderen in je editing software.
Met moderne software zoals Lightroom en Photoshop voor foto’s of Premiere Pro en Final Cut Pro kun je lensvervorming alsnog corrigeren.
Deze programma’s hebben vaak ingebouwde profielen voor populaire lenzen, waardoor je met een paar klikken je lijnen weer recht krijgt.
En soms is er gewoon geen andere optie dat het te accepteren.
Met name bij livestreams kan de afweging tussen kosten en opbrengsten zorgen dat je het maar accepteert.
De meeste kijkers valt het vaak niet eens op of stoort zich er niet aan. Ze zijn meestal al gewoon blij dat ze erbij kunnen zijn.
